Պոլ Դելարոշ
.svg){kind=small}
Պոլ Դելարոշ (հուլիսի 17, 1797[1][2][3][…], Փարիզ, Առաջին ֆրանսիական հանրապետություն[4] - նոյեմբերի 4, 1856[5][6][6][…], Փարիզ, Ֆրանսիական երկրորդ կայսրություն[4]), ֆրանսիացի պատմական գեղանկարիչ, ակադեմիզմի ներկայացուցիչ։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նրա իսկական անունը եղել է Իպոլիտ, իսկ տանը նրան անվանել են Պոլեմ, և այսպիսով արվեստի պատմության մեջ և ժամանակակիցների հուշերում նրա անունը մնացել է Պոլ։ Դելարոշի հայրը եղել է նկարների գծով փորձագետ, մորեղբայրը աշխատել է Փարիզի Հանրային գրադարանի փորագրությունների բաժնում որպես ցուցանմուշների կոնսերվատոր, ինչի շնորհիվ ապագա գեղանկարիչը մեծացել է արվեստագետների շրջապատում։ Ավելի շատ հետաքրքրված լինելով բնանկարային գեղանկարչությամբ` նա դասեր է վերցրել Լուի Վատելից, սակայն հետո սովորել է պատմական գեղանկարիչ Կ. Դեբորոտիի մոտ, իսկ հետո մոտավորապես չորս տարի անց աշխատել է Անտուան Ժան Գրոյի ղեկավարությամբ։ 1832 թվականին Դելարոշը մեծ հայտնիություն է ձեռք բերում և դառնում է ինստիտուտի անդամ։ Հաջորդ տարի նա դառնում է Փարիզի Գեղեցիկ արվեստների դպրոցի պրոֆեսոր, 1834 թվականին տեղափոխվել է Իտալիա, որտեղ ամուսնացել է Օրաս Վերնեյի միակ աղջկա հետ և այնտեղ ապրել է երեք տարի։
Ստեղծագործություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Առաջին անգամ հանրությանը ներկայացել է 1822 թվականին Փարիզյան սալոնում, «Իոսեֆը փրկում է Իոսին» կտավով, որտեղ դեռևս ուժեղ արտահայտված էր Գրոյի ամբարտավան ոճը, որը միևնույն ժամանակ ցույց է տալիս նկարչի իրական շնորհքը։ 1824 թվականին կայացած ցուցահանդեսներում ներկայացված հաջորդ ստեղծագործություններում Պոլ Դելարոշը վերջնականապես աստիճանաբար ազատվում է իր ուսուցչի ազդեցությունից և ընդհանրապես իր ակադեմիական հնամոլությունից։ Այդ կտավներից են.
- «Ֆիլիպ Լիպի սերը դեպի իր բնորդուհի-միապետուհուն»
- «Վինչեստերյան եպիսկոպոս կարդինալը հարցաքննում է Ժաննա դ'Արկին իր խցում»
- «Սուրբ Վիկենտի դե Պոլը մեղանչում է Լյուդովիկ XII-ի դռան առջև»
Ուսուցչի ազդեցությունից ամբողջապես ազատվել նրան հնարավորություն են տալիս իր մյուս աշխատանքները, որոնցից են.
- «Նախագահ Դուրանտիի մահը» (գտնվում է ֆրանսիական պետական խորհրդի սրահում),
- «Անգլիայի թագուհի Էլիզաբեթի մահը» (Լուվրի թանգարանում),
- «Կալոդենի ճակատամարտից հետո Միսս Մակդոնալդը օգնություն է հատկացնում վերջին դիմորդին, 1746 թվական ապրիլի 27»
Ռոմանտիզմի դպրոցի առաջնորդ Էժեն Դելակուրից վարակվելով նոր գաղափարներով` նա, ղեկավարվելով պայծառ մտքով ու գեղագիտական զգացմունքներով, օգտագործել է այդ մտքերն իր ստեղծագործությունների մեջ զսպվածությամբ, զգուշանալով դրամատիկական տեսարանները չափազանցնելուց, չտարվելով չափազանց ուժեղ էֆեկտներով, խորապես մտածելով իր համադրություններն ու խելամտորեն օգտվելով տեխնիկական միջոցներից, որոնց նա հիանալիորեն էր տիրապետում։ Պոլ Դելարոշի սյուժետային նկարները, որոնք փոխառված են եղել անգլիական ու ֆրանսիական պատմությունից, միանշանակ գովասանքի են արժանացել քննադատների կողմից և շուտով հանրաճանաչ են դարձել, քանի որ սկսել են կրնկօրինակվել փորագրություններում և վիմագրություններում։ Այդ նկարներից են.
- «Անգլիայի թագավոր Էդուարդ IVի երեխաները Լոնդոնի Թաուերում»,
- «Կարդինալը տանում է իր հետ իր զարմիկներ Սան Մարսային և դե Տուին»,
- «Մեռնող Ջուլիո Մազարինին պալատական ասպետների և կանանց մեջ»,
- «Օլիվեր Կրոմվելը թագավոր Չարլզ Էդուարդ Ստյուարտի դամբարանի» մոտ (առաջին նմուշը Մինսկի թանգարանում, կրկնօրինակը` Կուշելևսկյան պատկերասրահում),
- «Ջեյն Գրեյի մահապատիժը»,
- «Հերցոգ Գրիզի մահը»
1834 թվականին Իտալիայից վերադառնում է և 1837 թվականին Փարիզյան սալոնում կազմակերպում է իր նկարների ցուցահանդեսը, որտեղ ներկայացրել է «Կառափնարան գնացող Լորդ Ստեֆորդը», «Ազնվական զինվորների կողմից նվաստացող Կառլ Ստյուարտը», «Սուրբ Սիսիլյան» նկարները և դրանից հետո այլևս չի մասնակցել հանրային ցուցահանդեսների, այլ նախընտրել է իր պատրաստի ստեղծագործությունները հենց իր արվեստանոցում ցույց տալ արվեստասերներին։
«Կիսաշրջան»
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]-
«Կիսաշրջանի» երկրորդ մասը 1841–1842 -
«Կիսաշրջանի» կենտրոնական մասը 1841–1842 -
«Կիսաշրջանի» երրորդ մասը 1841–1842
1837-1841 թվականներին նկարիչն աշխատել է իր կյանքի գլխավոր` «Կիսաշրջաններ» ստեղծագործության վրա։ Հսկայական պատի կտավը (15х4,5 մ) պատկերում է անցյալի 75 նկարիչների, զարդարում է Փարիզի գեղեցիկ արվեստների հնագույն գեղարվեստական դպրոցի ամֆիթատրոնի դահլիճը։ Դելարոշի ընդարձակ համադրության մեջ ներկայացված է արվեստի այլաբանական պատկերը։ Համադրության կենտրոնում են քանդակագործ Ֆիդեյը, ճարտարապետ Իկտինն ու նկարիչ Ապելեսը։
1840-ական թվականներին նկարիչն իր կտավների համար ընտրել է հոգևոր ու եկեղեցական թեմաներ։ Իտալիա կատարած երկրորդ ճամփորդությունից հետո (1844) նրան սկսել են հետաքրքրել իտալական կենցաղի տեսարաններ։ 1845 թվականից հետո, երբ մահացել է նրա կինը, նա անցել է ողբերգական սյուժեների, որոնք արտահայտում են մարդու պայքարը ճակատագրի դեմ։ Դելարոշի ամենանշանակալի ստեղծագործությունները կարող են համարվել հետևյալ կտավները.
- «Խաչից իջեցումը»,
- «Տիրամայրը Հիսուսի խաչելիության երթի ժամանակ»,
- «Տիրամայրը խաչի ոտքերի տակ»,
- «Գողգոթայի վերադարձը»,
- «Նահատակը Դիոկղետիանոսի ժամանակ» (գտնվում է Սանկտ Պետերբուրգում Էրմիտաժում ),
- «Մարի Անտուանետը իր մահվան դատավճիռի հայտարարությունից հետո»,
- «Ժիրոնդիստների վերջին հրաժեշտը»,
- «Նապոլեոնը Ֆոնտենբլոյում» (գտնվում է Լայպցիգի թանգարանում),
- և անավարտ «Սուրբ Հեղինեյի բարձունքը» նկարը։
Դիմանկարներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դելարոշը հիանալիորեն է պատկերել դիմանկարներ և իր վրձնով հավերժացրել է իր դարաշրջանի շատ հայտնի դեպքերի, օրինակ, Գրիգորի 16-րդին, Գիզոյին, Տիերին, Շանգարնեին, Ռեմյուզին, Պուրտալեսին, երգչուհի Զոնտագին և ուրիշներին։ Դելարոշը նկարել է գերազանց և իր վրձինով շատ հայտնի մարդկանց է անմահացրել, օրինակ Գրիգոր XVI-ը, Ֆրանսուա Գիզոնը, Լուի-Ադոլֆ Տիերը, Նիկոլյա Շանգարնեյը և այլք։ Նրա լավագույն ժամանականկից կտավներից են Ռեյնոլդս, Պիեռ Պոլ Պրյուդոն, Ֆրեդրիկ Ժիրար Մերկուրին և Կալմաթան։
Պատկերասրահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]-
-
Կրոմվելը Չարլզ 1-ինի դիակի մոտ, 1831, Նիմի գեղեցիկ արվեստի թանգարան -
Անգլիայի թագուհի Էլիզաբեթ Առաջինի մահը, 1828, Լուվր -
Էդվարդի երեխաները, 1831, Լուվր -
Ջեյն Գրեյի մահապատիժը, 1833, Ազգային պատկերասրահ, Լոնդոն -
Ստարֆորդին տանում են մահապատժի, 1836 -
Կրոմվելի զինվորները ծաղրում են Չարլզ Առաջինին, 1836, ենթադրաբար կորել է Բլիցի ժամանակ, կրկին հայտնաբերվել է 2009 թվականի -
Պետրոս Առաջին, 1838 -
-
Նապոլեոնը հրաժարվում է գահից, 1845, The Royal Collection, London -
![Բոնապարտն անցնում է Ալպերը, 1850, Ուոլքեր արվեստի պատկերասրահ, Լիպերպուլ[8]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Paul_Delaroche_-_Napoleon_Crossing_the_Alps_-_Google_Art_Project_2.jpg/109px-Paul_Delaroche_-_Napoleon_Crossing_the_Alps_-_Google_Art_Project_2.jpg)
Բոնապարտն անցնում է Ալպերը, 1850, Ուոլքեր արվեստի պատկերասրահ, Լիպերպուլ[8] -
Երիտասարդ նահատակը
.jpg)
![Բոնապարտն անցնում է Ալպերը, 1850, Ուոլքեր արվեստի պատկերասրահ, Լիպերպուլ[8]](/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Paul_Delaroche_-_Napoleon_Crossing_the_Alps_-_Google_Art_Project_2.jpg)
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Paul Delaroche (նիդերլ.)
- ↑ 3,0 3,1 Hippolyte Paul Delaroche (ֆր.) — ministère de la Culture.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Деларош Поль // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 RKDartists (նիդերլ.)
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Discogs — 2000.
- ↑ Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
- ↑ http://www.liverpoolmuseums.org.uk/picture-of-month/displaypicture.aspx?id=282
- Հուլիսի 17 ծնունդներ
- 1797 ծնունդներ
- Փարիզ քաղաքում ծնվածներ
- Նոյեմբերի 4 մահեր
- 1856 մահեր
- Փարիզ քաղաքում մահացածներ
- Փարիզի գեղարվեստի ազգային բարձրագույն դպրոցի շրջանավարտներ
- Պատվո լեգեոնի շքանշանի սպաներ
- Արվեստի և գիտության ոլորտում ունեցած վաստակի շքանշանակիրներ
- Նիդերլանդների արվեստի և գիտությունների թագավորական ակադեմիայի անդամներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Նկարիչներ այբբենական կարգով
- Ֆրանսիացի ռոմանտիստ նկարիչներ
- Ֆրանսիացի լուսանկարիչներ
- 19-րդ դարի ֆրանսիացի նկարիչներ